معاونت بهداشتی

روز جهانی فشار خون

طبق آمار، حدود سه نفر از هر ده نفر بزرگسال در سراسر دنیا از فشارخون بالا رنج می برند. در ایران، تقریبا" یک نفر از هر پنج نفر افراد 18 سال و بالاتر به فشار خون بالا مبتلا هستند. فشارخون بالا اولین علت سکته مغزی و نارسایی قلبی  در دنیا است.

تقریبا" 1.8 میلیارد نفر در دنیا فشارخون بالا دارند که 50 % از آن ها کاملا" از وضعیت خود بی اطلاع هستند و بعضی از آن هایی هم که از وضعیت خود مطلع هستند، هیچ اقدام درمانی دریافت نمی کنند. به این جهت این بیماری توسط سازمان جهانی بهداشت به عنوان قاتل خاموش نامیده شد. پیام روز جهانی فشارخون سال 2020 "فشارخونتان را اندازه گیری و آن را کنترل کنید تا عمر طولانی تری داشته باشید" است. این پیام بر افزایش آگاهی در خصوص فشارخون بالا در تمام جمعیت ها در سراسر دنیا تکیه دارد.

 

· فشار خون سيستول کمتر از 120 و فشارخون دياستول كمتر از 80 ميلي متر جيوه فشار خون طبيعي محسوب مي‌شود.

· بالا بودن به تنهايي هريك از میزان هاي فشار خون سيستول(140 میلی متر جیوه و بالاتر)و دياستول(90 میلی متر جیوه و بالاتر)، فشارخون بالا محسوب مي‌شود.

 

برخی علل ایجاد فشارخون بالا

• ارث: در صورت ابتلاي يكي از اعضاي خانواده به فشار خون بالا، احتمال ابتلای ساير اعضای خانواده زياد است.


• سن: با افزايش سن احتمال بروز فشار خون بالا بیشتر می­شود.

ü چاقی: افرادی که وزن بالاتر از حد طبیعی دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند

ü فعالیت بدنی کم

ü مصرف سیگار، قلیان و الکل

ü مصرف زياد نمک

ü جنس: تا سن 45 سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع­تر است. در 45 تا 54 سالگی خطر در دو جنس برابر است. بعد از 54 سالگی، خطر ابتلا به فشار خون بالا در زنان بیشتر می­شود.

• ابتلا به بيماري‌هاي دیابت، بيماري مزمن کلیه، تیروئید، غدد فوق­کلیه یا چربی خون بالا، احتمال بروز فشار خون بالا را بیشتر می­کند.

 

· این بیماری براحتی با یک اندازه گیری ساده فشارخون در خانه یا مراکز درمانی با استفاده از دستگاه فشارخون، قابل تشخیص و بدنبال آن قابل درمان و کنترل است. اطلاع از میزان فشارخون ممکن است زندگی افراد را نجات دهد. فشار خون بالا معمولاً علامتی ایجاد نمی­کند؛ حتی اگر شدید باشد. به­همین دلیل به فشار خون بالا، قاتل خاموش هم می­گویند.

در برخي موارد فشار خون با علائم زير همراه  است:

سردرد، تاری دید، درد قفسه سینه،  ادرار کردن بیش از یک‌بار در طول شب

 

برای اندازه گیری صحیح فشار خون رعايت نكات زير ضروري است: 

ü 15 دقیقه قبل از اندازه گیری فشار خون، سیگار یا چای و یا قهوه استفاده نشود.

ü بهتر است اندازه گيري فشار خون از دست راست و در وضعیت نشسته روي صندلي و با تكيه گاه مناسب براي پشت و زير پا انجام شود.

ü زير دستي كه قرار است فشارخون از طريق آن اندازگيري شود، داراي تكيه گاه باشد و بطور افقي هم سطح با قلب  قرار گيرد.

ü زانوها  در حال آویزان قرار نگيرند و زير پا تكيه گاه داشته باشد.

ü از دستگاه فشارسنج داراي بازوبند متناسب با دور بازو، استفاده شود.

ü پهناي بازوبند دستگاه فشارخون بايد به اندازه دو سوم درازاي بازو باشد. بنابراين دستگاهي كه براي اندازه گيري فشارخون در كودكان استفاده مي‌شود، كوچكتر از دستگاه بزرگسالان است.

ü برخي افراد در زمان ملاقات با پزشک فشار خون بالا دارند اما در منزل فشار خون طبیعی دارند بنابراين اندازه گيري فشارخون در منزل مفيد است.

• استرس و فشار عصبی بر بالا رفتن فشار خون موثر است.


•  فشار عصبی باعث تنگ شدن عروق می­شود و در نتیجه موجب بالا رفتن موقتي فشار خون می­شود.


• شیوع فشار خون بالا در کودکان کمتر است، اما احتمال ابتلای کودکان نیز به فشارخون بالا وجود دارد.

 

مفهوم اندازه فشارخون:

اگر فشارخون به طور دائمی و در طی چندین اندازه گیری و در چند موقعیت مختلف بالاتر از حد طبیعی باشد به آن فشارخون بالا می گویند.

 

· فشارخون با سیستول کمتر از 120 میلی متر جیوه و دیاستول کمتر از 80 میلی متر جیوه: طبیعی محسوب می شود به حفظ شرایط ادامه دهید.

· فشارخون با سیستول 120 تا 139 میلی متر جیوه و دیاستول 80 تا 89 میلی متر جیوه: پیش فشار خون بالا محسوب می شود توصیه می شود شیوه زندگی خود را اصلاح کنید.

· فشارخون با سیستول 140  میلی متر جیوه و بیشتر و/یا دیاستول  90  میلی متر جیوه و بیشتر فشار خون بالا محسوب می شود و توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید.

توصیه های پیشگیری و درمان فشارخون بالا

- اندازه گیری فشارخون در افراد سالم به طور منظم حداقل سالی یک بار

- افراد دارای فشارخون بالا برای اندازه گیری منظم فشارخون و درمان صحیح آن به مراقب سلامت و پزشک خود مراجعه کنند و در دوران شیوع کرونا به مصرف داروهای ضد فشارخون تحت نظر پزشک ادامه دهند.

- افراد خصوصا جوانان وزن طبیعی، سطح کلسترول خون طبیعی، فشارخون طبیعی، شیوه زندگی سالم، مصرف غذای سالم، فعالیت بدنی منظم و غیره. را حفظ و رعایت کنند.

-افراد عادات و رفتارهای بد مانند مصرف سیگار و قلیان، بی تحرکی و تنبلی، رژیم غذایی شور، چرب و سرخ کرده، نوشیدن الکل، چاقی، اضافه وزن و غیره را ترک کنند.

-افراد برای معاینه منظم سلامتی و  اندازه گیری فشارخون خود اقدام کنند.

- پزشکان اندازه گیری فشارخون در هر مراجعه بیماران و ارائه خدمات درمانی صحیح و پیگیری و مراقبت منظم بیماران خود را مد نظر قرار دهند..

- این بیماری مزمن است و نیاز به حفظ شیوه و عادات زندگی سالم برای تمام دوران زندگی دارد.

- شناسایی بموقع، پیشگیری و کنترل فشارخون شریانی در جمعیت های آسیب پذیر مد نظر قرار گیرد..

 

اصلاح شیوه زندگی

· کاهش وزن: اگر اضافه وزن وجود دارد.(BMI>25)

· ترک سیگار و قلیان در صورت مصرف

· اصلاح الگوی تغذیه با تاکید بر کاهش میزان نمک مصرفی رژیم غذایی و مصرف روزانه پنج نوبت میوه و سبزی: در میوه‌ها و سبزیجات وجود ماده اي به‌نام پتاسيم موجب كاهش فشار خون مي شود .

· فعالیت بدنی منظم با شدت متوسط و حداقل روزی نیم ساعت در اکثر روزهای هفته، پیاده روی؛ ارزان‌ترین، مؤثرترین و آسان‌ترين نوع فعاليت بدني است.

· قطع مصرف الکل در صورت مصرف

· آموزش سازگاری با استرس ها