معاونت بهداشتی

اصول خود مراقبتی برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان :

در اکثر کشورهای دنیا سرطان پستان شایعترین سرطان در زنان ا ست. در ایران نیز این بیماری در صدر سرطانهای زنان قرار دارد و بروز آن در حال افزایش ا ست. بروز سرطان پستان بر حسب سن فرد متفاوت است و با توجه به آخرین آمار رسمی در ایران درسنین ۴5-55 سالگی بیشترین ابتلا گزارش شده است. در حال حاضر در ایران بروز این بیماری حدود ۳۴ در صد هزار نفر است که قریب یک پنجم تا یک ششم بروز در برخی کشورهای غربی است سرطان بر خلاف تصورعام، یک بیماری قابل پیشگیری است و بیش از ۴0 درصد سرطانها قابل پیشگیری اند. برای پیشگیری از سرطان پستان باید بدانیم که علل ایجاد کننده سرطان و راههای دوری کردن از آن کدامند همچنین چه عواملی اثر محافظتی در برابر این سرطان دارند.

عوامل خطر سرطان پستان و پیشگیری از آن :

هرکسی می تواند برای کاهش خطر سرطان و دیگر بیماریهای مزمن، تغییراتی را در شیوه ی زندگی خود ایجاد کند. افراد در معرض خطر باید به خاطر داشته باشند که ترکیبی از عوامل برای ایجاد سرطان لازم است از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه ی زندگی. بعضی از این عوامل می توانند اصلاح شوند و بعضی دیگر خارج از اراده افراد هستند بنابراین افراد می توانند قدمهایی را برای کاهش خطر بیماری بردارند. خوشبختانه بیشتر عوامل خطری که سبب سرطان پستان میشوند قابل اصلاح هستند.

 عوامل خطر غیر قابل اصلاح :

* سن بالا

* سابقه خانوادگی و جهشهای ژنی

 *سن قاعدگی کمتر از 12 سال

* سن یائسگی بالای 55 سال

* زمینه ی نژادی و قومی

 *وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهتر

 *سابقه هیپرپلازی (رشد بیش از حد سلول ها)در پستان

 عوامل خطر قابل اصلاح :

* نمایه توده بدنی(BMI ) بالای ۳0

* مصرف الکل و دخانیات

* سن بالای مادر در زمان اولین زایمان

* مواجهه با اشعه برای درمان سرطان در گذشته

* قرص های ضد بارداری خوراکی

 *هورمون درمانی جایگزین پس از یائسگی (HRT)

 *مصرف بالای چربیهای اشباع شده

 بر مبنای عوامل خطری که در بالا گفته شد مهمترین توصیه های خود مراقبتی برای پیشگیری از سرطان پستان عبارتند از:

*حفظ وزن متعادلی داشته باشید

 *از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کرده، نمک زیاد و آماده حاوی مواد نگهدارنده، ترشی و کنسروها پرهیز کنید یا مصرف آنها را کاهش دهید.

* میوه، سبزیجات، غلات و گوشت ماهی را بیشتر مصرف کنید چرا که می توانند با افزایش سطح آنتی اکسیدانها سبب کاهش بروز سرطان شوند.

* انجام حداقل ۳0 دقیقه در روز فعالیت ورزشی

*از مصرف الکل، انواع دخانیات و... پرهیز کنید

*در صورت دارا بودن فرزند شیرخوار، شیردهی از پستان به ویژه به مدت دو سال به ازای هر فرزند را مورد توجه قرار دهید.

علایم سرطان پستان و تشخیص زودهنگام آنها:

مهمترین علایم ضایعات بدخیم پستان عبارتند از:

* توده یا تورم پستان یا زیر بغل

*تغییر در شکل (عدم قرینگی) یا قوام (سفتی)پستان

* تغییرات پوستی پستان شامل هریک از موارد زیر:

 پوست پرتقالی ، التهاب یا قرمزی پوست ، زخم پوست ، پوسته پوسته شدن تغییرات نوک پستان و فرورفتگی پوست به داخل ( Dimpling)

*ترشح خود به خودی خونی (و با احتمال کمتر آبکی) نوک پستان از یک مجرا

 با شناخت علایم هشداردهنده سرطان پستان و مراجعه به موقع به خانه ها و پایگاههای بهدا شتی میتوان ضایعات پیش سرطانی را پیش از تبدیل شدن به سرطان، زودتر تشخیص داد.

همه زنان باید جهت مشارکت در برنامه های غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان به مراکز وپایگاههای بهداشتی مراجعه کنند . نحوه انجام خودآزمایی پستان( SBE )را آموزش دیده و ماهیانه انجام دهند  وسالانه توسط ماما معاینه شوند.

بهترین راه کاهش خطر سرطان پستان ضمن رعایت شیوه زندگی سالم، انجام مراقبتهای معمول نظیر معاینات دوره ای و انجام ماموگرافی در صورت نیاز به ویژه در افراد پرخطر است.